Bası yarası veya dekübit olarak da bilinen yatak yaraları ; esas olarak cilt üzerinde uzun süreli baskının neden olduğu deri ve deri altı dokularında meydana gelen yaralanmalardır. Bu yaralanmalar herkesin başına gelebilir, ancak genellikle yatağa bağımlı olarak hayatını sürdüren veya uzun süreli olarak tekerlekli sandalye kullanımına ihtiyaç duyan bireylerde görülmesi daha sıktır.
Ne Zaman Doktora Görünmeli ?
Yatak yarası belirtileri fark edildiğine, bölgedeki baskıyı azaltmak adına belirli aralıklarla pozisyon değişikliği yapılmalıdır. Bunun yanı sıra semptomlarda 24 saat boyunca değişme ve iyileşme gözlenmemesi halinde derhal tıbbi yardım alınmalıdır.
Ateş, kaşınan yara, yaradan akıntı, kötü koku, sıcaklık, ödem ve cilt renginde değişiklik olası risklerin birer belirtisidir.
Yatak Yarası Tedavisi
Yatak yarası tedavisi , etkilenen cilt yüzeyi üzerindeki basıncın azaltılması, yara bakımının profesyonel olarak sağlanması ve enfeksiyonun önlenmesini içerir. Bunun yanı sıra sağlıklı beslenme ve enfeksiyon kontrolü de sürdürülmesi gereken adımlardır.
‘’Hemşireler, doktorlar ve fizyoterapistlerin tümü yara uzmanı olabilir ve hasta için mümkün olan en iyi bakımı ve en etkili tedaviyi sağlamak için birlikte çalışabilir.’’ (1)
Yatak yaralarında tedavi ekibi genel olarak şu şekildedir:
- Yatak bakımı konusundan uzmanlaşmış hemşire veya doktor
- Yaraların yönetiminde destek sağlayacak hemşire ve tıbbi asistanlar
- Hareketliliği geliştirmeye destek olabilecek fizyoterapist
- Cilt bakımı konusunda destek sağlayacak dermatolog
- Yara iyileşmesini destekleyecek beslenme programı sunan diyetisyen
- Yara bakımının cerrahi gerektiği durumlarda plastik cerrah, damar cerrahı, ortopedi cerrahı veya beyin cerrahi
Evde Yatak Yarası Bakımı
Evde yatak yarası bakımı için şu adımları göz önünde bulundurmanız önerilir:
Cildi temiz ve kuru tutun: Kirli ve nemli bir cilt bakteri oluşumu için kaçınılamazdır. Bu nedenle cildi nazik bir temizleyici ile yıkayarak kuru tutmanız gerekir. Bu durum cildin idrar ve dışkı gibi atık ürünlere maruz kalmasını engelleyerek süreci olumlu yönde etkileyecektir.
Cildi günlük olarak inceleyin: Bası yarası belirtilerini erken dönemde saptamak ve müdahale etmek için cildi günlük olarak izleyin.
Cildi koruyun: Cildi idrar ve dışkı gibi zararlı etkenlerden korumak için bir uzman eşliğinde nem bariyeri kremi kullanın.
Yatak hijyenini sağlayın: Yatak takımlarını ve giysileri belirli aralıklarla değiştirerek cilt hijyenini koruyun. Giysilerdeki düğmelere ve yatakta cildi tahriş edebilecek fermuar gibi etmenlere karşı dikkatli olun.
Tüm bu bilgilere ek olarak, yatak yarasının oluşma olasılığı yüksek olan bölgeler şu şekildedir:
- Başın arkası
- Kalça bölgesi (Kuyruk kemiği ve kalça)
- Dizlerin arkası ve yanları
- Ayak topukları
- Omuz bıçakları
Yatak Yarasında Uzman Bakımı
Hastalara sağlanan yatak yarası tedavisinde multidisipliner bir yaklaşım kullanılır. Yani, her hastanın yara düzeyi farklı olabileceği gibi, bu yaralara uygulanan tedavilerin de farklılık göstereceğini göz önünde bulundurmak gereklidir.
Yara bakımı konusunda uzmanlaşmış hemşireler, yara üzerinde bir değerlendirme yaparak, tedavi planına karar verirler. Yatak yarası tedavisi , ayakta tedaviyi içerebileceği gibi; hastaneye yatmayı ve sürekli olarak takibi gerektirebilir. Alanında uzman hemşireler bu süreçte gerekli ilaçlarla pansuman ve yara iyileşmesini sağlasa da, tedavinin etkili bir şekilde sürdürülebilmesi için bireylerin ve hasta yakınlarının da hijyen ve yara bakımı konusunda bilinçlendirilmesi şarttır.
Bilinmesi gerekir ki, enfeksiyonu erken dönemde saptayarak uygun tedaviyi almak; ek tedavi ihtiyacını azaltarak tedavinin kısa sürede etki görmesi ve yayılmaması adına esastır.
Yara bakımı konusundan uzman hemşire ve diğer sağlık ekipleri gerek klinik ortamında gerekse evde tedavi hizmetlerinde şu bakımları uygulayabilir:
- Yara bölgesindeki basıyı engellemek
- İyi beslenemeye teşvik (yara iyileşmesinde yardımcıdır)
- Pansuman ile yara hijyenini sürekli olarak sağlamak ve yarayı korumak
- Negatif basınçlı yara tedavisi
- İlaç (enfeksiyon tedavisinde birtakım ilaçlar kullanmak)
- Sağlıklı deri nakli (cerrahi)
- Enfekte ve ölü dokuyu cerrahi yol ile çıkarma
Yatak(dekübit) yaraları olan hastlarınızla ilgili detaylı yardım ve danışma için iletişime geçebilirsiniz.
Kaynakça
- Cutis Care ‘’ What Are The Advantages Of A Wound Specialist? ‘’ January 18th, 2019 Accessed: 14.08.2022 https://cutiscareusa.com/what-are-the-advantages-of-a-wound-specialist/
İstanbul Fizik Tedavi
İstanbul’da Fizik Tedavi Kliniğimizde Uzman fizyoterapist eşliğinde manuel terapi, skolyoz, lenfödem, bel ağrısı – bel fıtığı, donuk omuz, düşük ayak sendromu için randevu alabilirsiniz.
