Parkinson, progresif bir basal ganglion (striatum ve putamen) hastalığıdır. Basal ganglionun gri maddesinde pigmentli hücrenin kaybı görülür. Bazal gangliyonlar, normalde dopamin ürettiği için hücrelerin kaybında; dopamin, serotonin ve norepinefrin azalır. Bu maddeler nörotransmitterdir; yani sinirsel uyarıların geçişini sağlar. Dolayısıyla bu maddelerin azalması ile (sinirsel uyarı yavaşlayacağı için) harekette bozukluklar ortaya çıkar.
Hastalığın erken işaretleri kolay fark edilmez ve dereceli olarak gelişir. Hastaların ilk başvurma nedeni genellikle tremor yani titremelerdir. Tremorlar hastaların günlük yaşam aktivitelerini sıklıkla etkilemektedir. Başlıca şikayetler: Yorgunluk, tremor, kısık ses, el yazısının bozulması, unutkanlık, huzursuzluk.
Donma fenomeni, literatürde Schwab ve arkadaşları tarafından; bir işten diğerine geçerken görülen zorluk olarak tanımlanmıştır. Fakat hastaların çoğu zaman tam hareketsiz kalmamaları ve bloğu yenmek için küçük ve yetersiz hareketler yapmaları gerçeğine dayanarak “motor blok” terimi kullanılmaktadır.
Donma Fenomeninin Önlenmesi İçin Öneriler
• Yerinizde sallanın.
• Eğer bacaklarınız donduysa, ayak parmaklarınızı kaldırın.
• Müzik mırıldanarak yerinizde sayın.
• Donmaya neden olan aktiviteleri koordineli bir şekilde bölerek yapın.
Hoehn and Yahr Skalasına Göre Parkinson’un Evreleri
• 1. Evre: Semptomlar vücudun bir tarafındadır.
• 2. Evre: Semptomlar vücudun her iki tarafındadır.
• 3. Evre: Denge etkilenmiştir.
• 4. Evre: Yürüme yardımcısı gerekir, semptomlar ciddidir.
• 5. Evre: Tekerlekli sandalye gerekir.
Parkinson’da Fizyoterapi
Hedefler;
Fonksiyonu geliştirmek.
Güvenliği geliştirmek.
Bağımsızlığı devam ettirmek.
•Erken aşamada önlemler ve eğitim üzerinde durulmalı.
•Orta aşamada hastanın yaşadığı problemlerin üstesinden gelebilmek için kompansatuvar stratejilerden yararlanılır.
•Geç dönemde ise amaç solunum fonksiyonları, fonksiyonel yardımlar ve adaptasyonlar ile hastanın rahatlatılması, işaret ve bulguların hafifletilmesidir.
Fizyoterapiye Özel Değerlendirme
Parkinsonlu hastalar özel değerlendirme yöntemleri ile ihtiyaçları saplanır ve ihtiyaca uygun olarak rehabilitasyon programı planlanır.
•Hareket ve fonksiyona odaklı
•Tremor, bradikinezi, rijidite ve postüral instabilite değerlendirmesi
•Yürüme, oturma, kalkma, merdiven inip çıkma değerlendirmesi.
•Ağrı, kas kuvveti, NEH, solunum fonksiyonu ve postür değerlendirmesi
Bu değerlendirmeleri fizyoterapistler yapar, ihtiyacı belirler ve uygun fizyoterapi sürecini başlatır. Bu tür hastalıklarda hastalar çok uzun süreler fizyoterapi seanslarına ihtiyaç duyar. Özellikle koordinasyon bozukluğu ve kas zayıflıkları başlıca şikayetlerdir. Ortalama haftada 2 seans ev veya klinik ortamda fizyoterapi alınmalıdır. Bu süreçler için mutlaka biz fizyoterapistlerden destek alınmalıdır.
Fizyoterapist Talha KATIRCI
İstanbul Fizik Tedavi
İstanbul’da Fizik Tedavi Kliniğimizde Uzman fizyoterapist eşliğinde manuel terapi, skolyoz, lenfödem, bel ağrısı – bel fıtığı, donuk omuz, düşük ayak sendromu için randevu alabilirsiniz.
