Omurga; 7 boyun, 12 göğüs, 5 bel, 5 sakral ve 3-4 koksigeal olmak üzere toplam 32-33 omurun üst üste dizilmesi ile meydana gelmiştir. Omurga esas olarak ön ve arka olmak üzere 2 sütundan meydana gelmiştir.
Omurga, 7. boyun omurdan başlayarak giderek kütlelerinde bir artış gösterir. 5. bel omuruna kadar bu genişleme devam eder, son bel omurundan itibaren aşağıya doğru (kuyruk sokumu bölgesine doğru) omurların kütlelerinde azalma olur. Ağırlığın en çok bindiği ve hareketin en fazla oluştuğu bölgelerin bunlara dayanacak özellikte olması gerekir. Yapısal olarak en güçlü bölge bel bölgesidir. Bu özellikten hareket edecek olursak; çap olarak en büyük transvers çap L4-5’tedir. En büyük sagittal çap ise L2-3’e aittir. Yani bel insan ağırlığını taşıyan en önemli omurga yapısını oluşturur.
Belin Pozisyonlanması
80 kg’lık bir kişinin L3 diskine ayakta dik dururken ortalama 80 kg’lık yük biner. L3’ün üstündeki vücut kısmı vücudun yarısı kadardır. Ağırlık vücudun üst kısmının iki katı kadar binmektedir. Öne doğru eğilince ağırlık aktarımı değişeceğinden binen yük iki kat daha artar. Aynı kişi öne eğilerek bir şey alacaksa iki kat daha yük biner.
Bele en fazla yük bindiren gevşek ve desteksiz oturma pozisyonudur. Pelvis bu pozisyonda arkaya çıkıntı yapar, gövde bir miktar öne eğik gelmiştir. Bu nedenle gövdenin üst kısmının gravite hattı hareket merkezinin oldukça önünden geçer. Hareket merkezi ve gravite hattı mesafesi arttığı için rotasyonel bir moment ortaya çıkarır ve bele binen yük artar.
Destekli oturma, oturma biçimleri içinde bele en az yük binen pozisyondur. Çünkü üst gövdenin ağırlığının bir kısmı koltuğun arkası tarafından taşıtılmaktadır. Arkalığın geriye doğru eğildiği ya da herhangi bir bel destek minderi bele binen yükü daha da azaltır.
Sırtüstü yatış pozisyonunda, bacaklar düz pozisyonda iken bele binen yük artar. Kalça ve diz destekli olarak karna doğru bükülüp getirilirse bele binen yük azalır.
Yüzüstü pozisyonda, bel bölgesine daha fazla yük biner, yüksek strese maruz kalır. Yüzüstü pozisyonda karın altına bir yastık konursa bele binen (disklere binen) stres azalır. Hastanın lordozuna veya rahatlığına göre yastık ince veya kalın olarak bel kısmına konulur.
Bel Ağrısı
Mekanik bel ağrısında 3 önemli kriter vardır.
- Lumbosakral açıdaki değişiklik; 5. bel omurunun uzun ekseni ile 1. sacral omurunun uzun ekseni arasında açıklığı arkaya bakan 135 derecelik bir açı oluşur. Bu açı bele normal lordozunu kazandırır. Bu açıdaki değişiklikler belde klinik olarak 2 olay ortaya çıkarır. Açının 135 derecenin üzerine çıkması: Lumbal lordozun kaybına neden olur (flat bel). Kompresyon şiddetinin artmasına neden olur. Bu da vertebra ve diskler tarafından karşılanıyorsa da ağrı problemi ortaya çıkar.
Açının 135 derecenin altına düşmesi: Daraldıkça gövde geriye itilir. Lordozun artmasına neden olur. Karın öne çıkar. Açı 90-100 derece civarına inerse, intervertebral diske binen parçalama stresini çok artırır ve vertebranın kopmasına, dejeneratif artrit oluşmasına neden olur. - Sakral açı; ayakta dik duruş pozisyonunda S1’in üst yüzünden geçen düzlem ile horizontal düzlem arasındaki 30 derecelik açıya sakral açı denir. Bu açı azalırsa lordoz düzelir, artma olursa hiper lordoz görülür. Yani kavisteki artma ve azalma bel ağrısını tetikler.
- 4. Lumbal vertebranın merkezinden horizontal düzleme bir dik indirilirse, bu dikme S1 vertebranın üst yüzünü keserek geçer. Hiperlordotik durumlarda bu dikme arkaya doğru kayar. Eğer lordoz şiddetli ise dikme S1’in üst yüzü ile olan temasını kaybeder. Eğer lordoz düzleşmiş ise S1’in önüne doğru yer değiştirir. Her ikisi de patolojik olup bel ağrısına neden olur.
Ağrının nedeni: Bağların, kasların, faset eklemlerin kapsüllerinin, omur korpuslarının periostlarının, omurilik zarlarının, kan damarlarının yapılarındaki ağrıya duyarlı kısımların gerilme, basınç gibi mekanik zorlanmalarıdır.
Sonuç olarak belinizi korumalı ve en küçük ağrıyı önemsemelisiniz. Ağrınız oluşmaya başladığında mutlaka bir fizyoterapiste danışmalı ve buna sebep olan nedenleri düzelterek gerekli çalışmaların yapılması gerekir.
İstanbul Fizik Tedavi
İstanbul’da Fizik Tedavi Kliniğimizde Uzman fizyoterapist eşliğinde manuel terapi, skolyoz, lenfödem, bel ağrısı – bel fıtığı, donuk omuz, düşük ayak sendromu için randevu alabilirsiniz.
