Sporcu Sağlığı Rehabilitasyonu

Tagged : ağrı, fonksiyonel çalışma, kas, kas enduransı, kas gücü, kas kuvveti, makrotravmatik yaralanmalar, mikrotravmatik yaralanmalar, ödem, rehabilitasyon, rehabilitasyon evreleri, rom, spor rehabilitasyonu, spora dönüş, sporcu rehabilitasyonu, sporcu takibi

Rehabilitasyon, optimal formun (anatomi) ve fonksiyonun (fizyoloji) restorasyonudur. [1]

Akut yaralanma veya kronik hastalıklarla ilişkili kaybı en aza indirmek, iyileşmeyi desteklemek ve fonksiyonel kapasiteyi en üst seviyeye çıkarmak, fiziksel fitness ve performansı arttırmak için tasarlanmış bir süreçtir. [1]

Kas-iskelet sistemi yaralanmaları; makrotravmatik ve mikrotravmatik olarak sınıflandırılabilir. [2]

• Makrotravmatik yaralanmalar genellikle düşme, kaza, çarpışma veya kesilme gibi güçlü bir kuvvetten kaynaklanır ve futbol ve rugby gibi temaslı sporlarda daha yaygındır. Bu yaralanmalar primer (doğrudan doku hasarı nedeniyle) veya sekonder (kuvvetlerin iletilmesi veya inflamatuar mediatörlerin ve diğer sitokinezlerin salınması nedeniyle) olabilir. [2]
• Mikro travmatik yaralanmalar; kas, eklem, bağ veya tendon gibi bir yapıların aşırı kullanımından kaynaklanan kronik yaralanmalardır. Bu tür yaralanmalar yüzme, bisiklete binme ve kürek çekme gibi sporlarda daha yaygındır. [2]

Rehabilitasyon süreci, bir yaralanmadan sonra olabildiğince erken başlamalı ve diğer terapötik müdahalelerle süreklilik göstermelidir. Ayrıca bir yaralanma cerrahi müdahale gerektirdiğinde, ameliyattan hemen önce veya hemen sonra rehabilitasyona başlanmalıdır. [1]

REHABİLİTASYON PLANI

Rehabilitasyon planı, hastanın (sporcunun) amacını, yaralanmadan önce gerçekleştirdiği faaliyete ve çevreye geri dönmesi gerektiğini dikkate almalıdır. Rehabilitasyon sonrası fonksiyonel kapasite daha iyi değilse de yaralanmalardan önceki kapasite aynı olmalıdır. [3]

Rehabilitasyon sürecinin asıl amacı, yaralanmanın derecesini sınırlandırmak, yaralanmayı ve fonksiyonel kaybı azaltmak ya da tersine çevirmek ve sakatlığı tamamen ortadan kaldırmaktır. [3]

MULTİDİSİPLİNER YAKLAŞIM

Yaralı sporcunun(kişinin) rehabilitasyonu, multidisipliner bir ekip tarafından tedavi edilmelidir. Ekip, bunlarla sınırlı olmamak üzere, spor hekimlerini, fizikçiler (rehabilitasyon tıbbı uygulayıcıları), ortopedi uzmanları, fizyoterapistler, rehabilitasyon çalışanları, fiziksel eğitimciler, antrenörler, atletik trainerlar, psikologlar ve beslenme uzmanlarını içerir. Rehabilitasyon ekibi; rehabilitasyon hedeflerini belirlemek, çeşitli müdahalelerden kaynaklanan ilerlemeyi tartışmak ve sporcuların antrenman ve sahaya geri dönmeleri için zaman dilimi oluşturmak için sporcu ve koçla birlikte çalışmaktadır. [4]

İletişim önemli bir faktördür. Rehabilitasyon ekibi ile takım koçları arasındaki iletişim eksikliği sporcuların en üst seviyeye dönmelerini yavaşlatabilir veya engelleyebilir ve yeni yaralanmaların riskini artırabilir. [5]

REHABİLİTASYON EVRELERİ

1-) Rehabilitasyonun İlk Aşaması

Bu aşama yaklaşık 4-6 gün sürer. [6] Vücudun bir yaralanmaya ilk tepkisi inflamasyondur. [5] Başlıca işlevi, vücudu zararlı maddelere karşı korumak, ölü veya ölmekte olan dokuyu temizlemek ve normal dokunun yenilenmesini teşvik etmektir. [7]

Rehabilitasyon sürecinin ilk evresindeki hedefler arasında doku hasarının sınırlandırılması, ağrının hafifletilmesi, yaralanmaya yol açan inflamatuar cevabın kontrolü ve etkilenen anatomik alanın korunması yer alır.

Yaralanmadan hemen sonra meydana gelen patolojik olaylar, kas atrofisi, zayıflık ve eklem hareket açıklığı sınırlaması gibi bozukluklara yol açabilir. Bu bozulmalar, fonksiyonel kayıplara neden olur. Fonksiyonel kaybın kapsamı, yaralanmanın ilk evresindeki terapötik ve rehabilitasyon müdahalesinin sürecinden ve zamanlamasından etkilenebilir. [1]

İşlemi bir tıp doktoru başlatsa da, fizyoterapistler genellikle bu aşamadan sorumlu profesyonellerdir. [6]

– Ağrı ve Ödem Kontrolü [4]

Rehabilitasyonun ilk aşamasında birincil tedavi PRICE’tır. [5] Koruma, Dinlenme, Buz, Kompresyon ve Elevasyon için kullanılan terimdir. PRICE, birçok yaralanmalardan hemen ve 24 ila 48 saat sonra kullanılabilir. [8]

Terapötik yöntemler ve ilaçlar, inflamatuar süreci sınırlandırarak ve ağrı spazm döngüsünü kırarak yaralanma onarımı için en uygun ortamı oluşturmak için kullanılır. Herhangi bir modalitenin kullanımı, denetleyen doktorun egzersiz reçetesinin yanı sıra yaralanma bölgesine ve yaralanma türüne ve şiddetine bağlıdır. Bazı durumlarda, aynı durum için bir yöntem gösterilebilir ve kontrendike olabilir. Örneğin, termoterapi (ısı tedavisi), egzersiz programının ilk aşaması sırasında tendinit için kontrendike olabilir. Bireyin ilerlemesinin sık sık değerlendirilmesi; uygun modalitenin kullanıldığından emin olmak için gereklidir. [3]

Hasarlı dokuyu ek yaralanmalardan korumak için dinlenme gereklidir. Bu nedenle, Aşil ve patella tendon yaralanmalarını rehabilite etmek için kullanılan tendinopati protokolleri gibi birkaç istisna olmasına rağmen, bu aşamada yaralı bölgeyi etki altına alacak egzersizler önerilmez. [5] [9] Ancak, fonksiyona hızlı bir şekilde geri dönmenin diğer vücut dokularının sağlığına bağlı olduğunu anlamak önemlidir.

Kas-iskelet sistemi dokularının gücü, kuvveti ve dayanıklılığı ve kardiyorespiratuar sistemin işlevi korunmalıdır. [5] Sporcunun, belirli bir egzersiz programını izlemesinin nedenlerini anlaması gerekir ve herhangi bir diyete başlamadan önce tıp uzmanının tavsiyesine başvurulmalıdır; çünkü yanlış yapıldığında iyiden daha fazla zarar verebilir.

Aktif hareket açıklığı (ROM), kişinin kendi kontrolü altında gerçekleştirilirken, pasif hareket açıklığı, başka bir kişi veya cihaz hareketi ürettiğinde gerçekleşir. [2] Yaralanan uzuv hareketi kontrendike edilmezse, yaralanan bölgeye proksimal ve distal olan bölgeleri hedef alan izole egzersizlere, yaralanan bölgeyi zorlamaması şartıyla izin verilebilir. Örnekler arasında diz yaralanmasını takiben kalça abdüksiyonu ve rotasyon egzersizleri veya glenohumeral eklem hasarını takiben skapula stabilize edici egzersizler sayılabilir. [5] İzometrik egzersizler, hareket açıklığı kısıtlandığında veya bir eklemin kırılması veya akut inflamasyonu nedeniyle önlenmesi gereken durumlarda güçlendirmek için kullanılır. Eklem hareketinin ağrısız olduğu zamanda izotonik güçlendirmelere başlanabilir. [2]

2-) Orta Rehabilitasyon Aşaması

Bu evre 5 ila 8-10 hafta arasında sürer. [6] İnflamatuar aşamadan sonra, vücut hasarlı dokuyu benzer doku ile onarmaya başlar, ancak yeni dokunun esnekliği düşüktür. Zayıflamış yaralanma bölgesinin tamiratı, uygun miktarda restoratif stres uygulandığında 8 hafta veya daha fazla ya da çok az stres uygulandığında daha uzun sürebilir. [5]

– Eklem ROM’u ve Kas Kuvveti [4]

Rehabilitasyonun ikinci aşamasındaki hedefler, limitasyonların sınırlandırılması ve fonksiyonel kayıpların azaltırlmasıdır. Erkenden başlanılan koruyucu hareketlilik, kollajen liflerinin optimum hizalanmasını hızlandırır ve doku hareketliliğini arttırır. Doku iyileşmesini arttırmak için çeşitli fiziksel yöntemler kullanılır. Esnekliği, gücü, dayanıklılığı, dengeyi ve koordinasyonu yeniden kazanmak için yapılan egzersiz müdahalenin temel bileşeni haline gelir. Bu bozulmaların ve fonksiyonel kayıpların erken müdahale ile en aza indirildiği ölçüde, bu aşamada ilerleme hızlanabilir. Yine, kasın ve kardiyorespiratuar fonksiyonun korunması, vücudun zarar görmemiş bölgeleri için zorunludur. [5]

Bu evrede olası egzersiz formları; yaralanmayan ekstremitede aerobik ve anaerobik egzersizi, proksimal ve distalinde yaralanmamış ekstremitelerin ve alanların güçlendirilmesini ve ilgili alanların kuvvet ve nöromüsküler kontrolünün iyileştirilmesini içerir [5]:

• İzometrik egzersiz, ağrısız olmalı ve aksi belirtilmediği sürece yapılabilir. Submaksimal izometrik egzersiz, sporcunun nöromüsküler fonksiyonu sürdürmesine ve yeni oluşturulan kollajen liflerinin bozulmaması için yeterince düşük bir yoğunlukta yapılan hareketlerle kuvveti artırmasına izin verir. [5]
• İzokinetik egzersiz, yaralanma sonrası güçlenmenin önemli bir yönü olabilir. Bu tür bir egzersiz belirli bir hızda (ör. 60 ° / s veya 120 ° / s) harekete direnç sağlayan ekipman kullanır. [5]
• İzotonik egzersiz, sabit dış direncli hareketlerini içerir ve direncin taşınması için gereken kuvvet miktarı, öncelikle eklem açısına ve her agonist kasın uzunluğuna bağlı olarak değişir. İzotonik egzersiz, yerçekimi (diğer bir deyişle, ekipman olmadan yapılan egzersizler, tek direnç kaynağı olarak yerçekimi etkisi olan egzersizler), dambıl, barbell ve ağırlık makineleri dahil olmak üzere çeşitli direnç ekipmnaları kullanır. [5]
• Yaralanmadan sonra nöromüsküler kontrolün iyileştirilmesi için spesifik egzersiz türleri mevcuttur ve dış etkenler ile manipüle edilebilir. Üst ve alt ekstremite antremanı için dengesiz yüzeyler oluşturmak için mini trambolinler, denge tahtaları ve denge topları kullanılabilir. [5]
• Egzersizler ayrıca gözleri kapalıyken de uygulanabilir, böylece dengeyi daha da zorlaştırmak için görsel girdiler kaldırılır. [5]

Son olarak, egzersizlerin gerçekleştirilme hızını arttırmak sisteme ilave zo9rluklar da sağlar. Bu değişkenlerin kontrollü bir ortamda spesifik olarak kontrol edilmesi, sporcunun iyileşmenin bir sonraki aşamasında daha zorlu egzersizlere ilerlemesini sağlayacaktır. [5]

3-) Rehabilitasyonun İleri Aşaması

Bu aşama yaklaşık 21 günde başlar ve 6-12 ay devam edebilir. [6] Önceki fazın sonucu, hasarlı dokunun kollajen lifleriyle değiştirilmesidir. Bu lifler döşendikten sonra, vücut yeni dokuyu yeniden şekillendirmeye ve güçlendirmeye başlayarak sporcunun kademeli olarak tam aktiviteye dönmesine izin verebilir. [5] Bu rehabilitasyon aşaması, spor antrenmanına ve spora geri dönmek için gereken şartlandırma sürecinin başlangıcını temsil eder.

Bu aşama aynı zamanda risk faktörlerini tanımlamak ve düzeltmek ve böylece yeniden yaralanma olasılığını azaltmak için bir fırsatı temsil eder. [1]

– Fonksiyonel Çalışma

Kliniğe dayalı ve spora özgü fonksiyonel tekniklerin kombinasyonu, sporcu için kişiselleştirilmiş, spora özgü bir rehabilitasyon protokolü sağlayacaktır. [10] Rehabilitasyon ve yenileme çalışmaları, spora geri dönüşü kolaylaştırmak için fonksiyonel olmalıdır. Fonksiyonel eğitim örnekleri arasında eklem açısına özgü güçlendirme, hıza özgü kas aktivitesi, kapalı kinetik zincir egzersizleri ve nöromüsküler kontrolü daha da arttırmak için tasarlanmış egzersizler vardır. Güçlendirilmesi, belirli sporlarda ortak hareketleri çoğaltmak için tasarlanmış genel egzersizlerden spora özgü egzersizlere geçmelidir. [5] Özellikle yaralanmadan herhangi bir semptom üretmeyen aktivitelerle çapraz eğitim teşvik edilir. [2]

Rehabilitasyon ve antrenmanın oyunun taleplerine göre yaralı dokuyu hazırlamak için yeterince güçlü olması şarttır. [6] Aktivitedeki her artışta, tekrarlayan ağrı veya zayıflık belirtileri, tolere edilebilir bir aktivite seviyesine yavaşlama veya geri dönüşü tetiklemelidir. [2] Oyuncu bu aşamada oyuna geri dönmüş olacak ve bu süreç devam ederken fizyoterapi veya bireysel rehabilitasyondan vazgeçmiş olacak. [6] Sınırsız spor aktivitesine, bu adımların tümü tamamlanıncaya ve izinsiz spor aktivitesine semptomlar tölere edilene kadar izin verilmez. [2]

4-) Spora Dönüş Aşaması

İyileşme sürecinin bir noktasında, sporcular güç ve ilerleme programlarına geri döner ve oyuna geri dönmeye hazırlanırken spora özel aktivitelere devam eder. Geçiş birkaç nedenden dolayı önemlidir. Birincisi, sporcu tıbbi terimlerle iyileşmiş olsa da (yani esneklik, hareket açıklığı, fonksiyonel güç, ağrı, nöromüsküler kontrol, iltihaplanmadaki gelişmeler), rekabete hazırlık için güç, güç, hız, çeviklik ve dayanıklılığın restorasyonu gerekir ve sporda sergilenen seviyelere hazır olunnması gerekmektedir. [3]

Oyuna dönüş kriterleri, spora özgü fonksiyonel ilerlemelere aşamalı olarak dönüşü vurgulamalıdır. Spora özgü fonksiyon, aktivasyonlar, hareketler ve sonuçta ortaya çıkan kuvvetler, bu sporun ihtiyaçları için spesifik ve verimli olduğunda meydana gelir. Spora özgü fonksiyonel rehabilitasyon, yaralı sporcunun spora özgü fizyoloji ve biyomekanik özelliklerinin spora özel taleplerle en iyi şekilde etkileşime girebilme yeteneğinin restorasyonuna odaklanmalıdır. [1] Bu, gerçekten etkili olabilmeleri için aynı hızda, aynı yüzeyde ve aynı yorgunluk seviyesinde olması gerektiği anlamına gelir. [5]

Bir sporcu, oyuna geri dönmek için tıbbi olarak onaylandıktan sonra, takip edilmesi gereken bazı temel adımlar vardır:

• Sporcu, geri döndüğü takımın uygunluk standartlarını yerine getirmek zorundadır.
• Sporcunun, oyun pozisyonu için geçerli bazı özel yetenek testlerini geçmesi gerekir.
• Oyuncu daha sonra takımla çalışmaya başlayabilir.
• Oyun süresi kademeli olarak artmalıdır.
• Her bir ekip tarafından, tıbbi ekibin her bir üyesinin katkıları ve desteği ile geliştirilmesi gereken basit kurallar vardır. [6]

Sporcu Takibi ve Gözlem

Bu metinden yukarıdaki hususlarla ilgili olarak birkaç problem var: Performansın mekanik parametrelerinin tümü (kuvvet, hız, güç) o zaman geri kazanılıyor mu? Daha iyi parametreler elde etmek için rehabilitasyon programını yürütmenin herhangi bir yolu var mı ve böylece spor aktivitesine geri dönüşün güvenli bir şekilde yapılması gerekiyor mu? Sporcuların iyi antrenmanlarından emin olmak için en uygun değerlendirme yöntemleri hangisi olabilir? [8]

Sporcunun izlenmesi, antrenmana rehberlik etmek ve olumsuz sağlık sonuçlarına ve bununla ilgili düşük performansa yönelik herhangi bir ilerlemeyi tespit etmek için esastır. Objektif (performans, fizyolojik, biyokimyasal) ve subjektif önlemler (duygu durumu, algılanan stres ve iyileşme ve stres semptomları) sporcunun izlenmesi için tüm seçeneklerdir. [9]

Antrenman yükünün ve sporcu üzerindeki etkisinin anlaşılması için bir dizi potansiyel belirteç kullanım için uygundur. Güç çıkışı ölçüm cihazları, zaman-hareket analizi ve efor testleri, kalp atım hızı, kan laktat testi gibi ölçme ve izleme aracı vardır. Yüksek performanslı programlar tarafından kullanılan diğer izleme araçları arasında kalp atış hızı iyileşmesi, nöromüsküler fonksiyon, biyokimyasal / hormonal / immünolojik değerlendirmeler, anketler ve günlükler, psikomotor hız ve uyku kalitesi ve miktarı bulunur. [10]

Antrenman yükünün uygun şekilde izlenmesi sporcular ve antrenörler için önemli bilgiler sağlayabilir. Bununla birlikte, izleme sistemleri sezgisel olmalı, verimli veri analizi ve yorumlaması sağlamalı ve basit fakat bilimsel olarak geçerli geri bildirimlerin etkin raporlanmasını sağlamalıdır. Sporcuya ve antrenöre doğru ve yorumlaması kolay geri bildirim verilirse, yük izleme antrenman yanıtlarının daha fazla bilgi sahibi olmasına neden olabilir, antrenman programlarının tasarımında yardımcı olabilir, destek personeli ile sporcular ve antrenörler arasında iletişim için başka bir yol sağlayabilir ve bir sporcunun performansını arttırabilir. [2]

Kaynak:

1. Frontera WR. Rehabilitation of Sports Injuries: Scientific Basis. Vol X of Encylopaedia of Sports Medicine. An IOC Medical Comittee Publication in collaboration with the International Federation of Sports Medicine. Blackwell Science Ltd. 2003
2. Buschbacher R, Prahlow N, Dave SJ. Sports and Medicine Rehabilitation – A Sport-Specific Approach. 2nd ed. Philadelphia: Lippincott Williams and Wilkins. 2009
3. Anderson MK, Foundations of Athletic Training: Prevention, Assessment, and Management. 4th ed. In: Therapeutic Modalities. Lippincott Williams and Wilkins. 2008
4. Human Kinetics. Excerpts. Employ the seven principles of rehabilitation. http://www.humankinetics.com/excerpts/excerpts/employ-the-seven-principles-of-rehabilitation (accessed 26 May 2016).
5. Australian Fitness Network. Injury and Rehab: The Components of a Successful Post-Injury Rehabilitation Program. http://www.fitnessnetwork.com.au/resources-library/injury-amp-rehab-the-components-of-a-successful-post-injury-rehabilitation-program (accessed 25 May 2016).
6. Gray J. Phases of Rehabilitation after Injury: An Evidence-Based Literature Review. Bok Smart. 2009
7. Sports Injury Clinic. General Injuries and Conditions. Inflammation. http://www.sportsinjuryclinic.net/sport-injuries/general/inflammation (accessed 25 May 2016).
8. University Health Services. RICE: Rest, Ice, Compression and Elevation for Injuries. http://www.uhs.wisc.edu/health-topics/muscles-and-bone/rice.shtml (accessed 25 May 2016)
9. Sports Injury Clinic. Rehabilitation and Exercises. http://www.sportsinjuryclinic.net/rehabilitation-exercises (accessed 26 May 2016)
10. Beam, Joel W. Rehabilitation including sport-specific functional progression for the competitive athlete. Journal of Bodywork and Movement Therapies. Volume 6, Issue 4. 205 – 219. http://www.bodyworkmovementtherapies.com/article/S1360-8592(02)90291-3/abstract (accessed 26 May 2016)

İstanbul Fizik Tedavi

İstanbul’da Fizik Tedavi Kliniğimizde Uzman fizyoterapist eşliğinde manuel terapi, skolyoz, lenfödem, bel ağrısı – bel fıtığı, donuk omuz, düşük ayak sendromu için randevu alabilirsiniz.